Το Πολλαπλό Βιβλίο στην Εκπαίδευση: Ελπίδα ή Αδιέξοδο; Διαβάστε τις απόψεις διακεκριμένων εκπαιδευτικών

Ένας νόμος, πολλές επιλογές, άπειρα ερωτήματα!

Η προθεσμία υποβολής των έργων για το πολλαπλό βιβλίο έληξε. Όλα δείχνουν πως βρισκόμαστε προ των πυλών μιας σημαντικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Σύμφωνα με τον μέχρι τώρα σχεδιασμό, τα πολλαπλά βιβλία θα αναρτηθούν τον Οκτώβριο του 2025 και η εφαρμογή τους θα ξεκινήσει από το σχολικό έτος 2026-2027.

Είμαστε έτοιμοι; Θα υπάρξουν προβλήματα;

Πρόκειται για τη συνήθη αμηχανία που συνοδεύει κάθε αλλαγή; Για τον φόβο του αγνώστου ή μήπως για την ισχυρή συνήθεια που έχει δημιουργηθεί από τα εδραιωμένα σχολικά εγχειρίδια των τελευταίων 30 ετών;

Διακεκριμένοι εκπαιδευτικοί εκφράζουν τις απόψεις τους για το πολλαπλό βιβλίο. Όταν μιλούν άνθρωποι με πολυετή παρουσία στην εκπαίδευση, οφείλουμε να τους ακούμε: διαθέτουν τη γνώση και την εμπειρία να βλέπουν τα ζητήματα με διαύγεια, μακριά από τις πολιτικές σκοπιμότητες που συχνά επηρεάζουν τους εκάστοτε συμβούλους του Υπουργείου.

1) Μπάμπης Στεργίου: Συγγραφέας με περισσότερους από 78 τίτλους μαθηματικών, ενεργό και σεβαστό μέλος της μαθηματικής κοινότητας, τ. Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και πλέον συνταξιούχος. Σε σχετική ανάρτησή του στο esos, αναφέρει:

Θέλω απλά να συγχαρώ όλες τις συγγραφικές ομάδες και τις αξιολογικές επιτροπές για τον τεράστιο αγώνα που δίνουν να ολοκληρωθεί αυτό το για πολλούς ελπιδοφόρο έργο , έργο όμως που είναι απελπιστικά πρόχειρα σχεδιασμένο. Αυτό άλλωστε αποδεικνύουν οι καθυστερήσεις, οι αναβολές και οι συνεχείς οδηγίες.

Τα δύσκολα όμως είναι μπροστά και κυρίως η διενέργεια των πανελλαδικών εξετάσεων με πολλαπλό βιβλίο, κάτι που πρέπει από τώρα να αποσαφηνιστεί, πριν δηλαδή ολοκληρωθεί η συγγραφή των νέων βιβλίων για τη Β και τη Γ Λυκείου!

Ο ίδιος είχε τοποθετηθεί και στο lisari, στις 7 Νοεμβρίου 2021, δίνοντας από νωρίς τον τόνο της επιφυλακτικότητας.

2) Γεώργιος Κόσυβας: Ένα από τα πιο έμπειρα και σεβαστά στελέχη της ελληνικής εκπαίδευσης. Μεταξύ άλλων έχει διατελέσει:

• Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Αττικής,
• Συντονιστής Εκπαίδευσης στο εξωτερικό (Πρεσβεία Λονδίνου),
• Σχολικός Σύμβουλος Μαθηματικών (Α’ ΔΔΕ Αθήνας),
• Πρόεδρος του 33ου Βαθμολογικού Κέντρου Πανελλαδικών Εξετάσεων,
• Εμπειρογνώμων σε επιτροπές Προγραμμάτων Σπουδών του Π.Ι. και Ι.Ε.Π.,
• Αξιολογητής σχολικών εγχειριδίων Μαθηματικών Γυμνασίου (2015).

Σε άρθρο του στο esos, καταθέτει μία στοχαστική και εύστοχα κριτική προσέγγιση για το πολλαπλό βιβλίο:

Η παρέμβαση του Μπάμπη Στεργίου ρίχνει φως σε ένα εγχείρημα, αυτό του πολλαπλού βιβλίου, το οποίο, αν και φέρνει την υπόσχεση ενός εκπαιδευτικού εκσυγχρονισμού, μοιάζει περισσότερο με ένα πλοίο που σαλπάρει χωρίς πυξίδα σε φουρτουνιασμένη θάλασσα. Ο αγώνας των συγγραφικών ομάδων και των αξιολογικών επιτροπών είναι αναμφίβολα τιτάνιος, όμως ο σχεδιασμός φαντάζει απελπιστικά πρόχειρος. Οι αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, οι αναβολές και οι συνεχείς οδηγίες δεν αποτελούν απλώς γραφειοκρατικές λεπτομέρειες· είναι τα σημάδια ενός συστήματος που αγκομαχά, αδυνατώντας να πάρει ξεκάθαρες αποφάσεις.

Το αγκάθι των πανελλαδικών εξετάσεων αναδύεται ως ο μεγαλύτερος ύφαλος. Είναι αδιανόητο να συζητάμε για πολλαπλό βιβλίο, όταν ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί πώς θα εξετάζεται η ύλη που αυτό φέρνει. Θα υπάρξει διαφορετικό ΦΕΚ για κάθε βιβλίο, λες και η χώρα μας είναι ένα πάζλ από μικρά κρατίδια με διαφορετικούς κανόνες; Και αν τα βιβλία διαφέρουν σε προσέγγιση και βάθος –πράγμα που είναι αναμενόμενο και ίσως επιθυμητό σε ένα πλουραλιστικό μοντέλο– πώς θα διασφαλιστεί η ισονομία, ώστε ένα παιδί στην ακριτική Ελλάδα να μην μειονεκτεί έναντι ενός άλλου στο κέντρο των Αθηνών; Η προσκόλληση στην οριοθέτηση της ύλης ανά σελίδες, σε μια εποχή που ο κόσμος κινείται με άξονες και ικανότητες, μοιάζει με απόπειρα να χωρέσεις τον ωκεανό σε ένα ποτήρι. Μήπως τελικά, το Υπουργείο, αντί να εμβαθύνει, επιλέγει την εύκολη λύση της ποσοτικής αύξησης;

Η ελληνική ιδιαιτερότητα, όπου ο εκπαιδευτικός είναι συχνά ένας απλός "αναμεταδότης" και όχι "σχεδιαστής" της γνώσης, αποτελεί ένα χρονίζον πρόβλημα. Σε αντίθεση με ευρωπαϊκά συστήματα, όπου η διδασκαλία βασίζεται στο αναλυτικό πρόγραμμα, εδώ επιμένουμε να είμαστε προσκολλημένοι στη σελίδα, λες και ο εκπαιδευτικός δεν διαθέτει κρίση ή παιδαγωγική αυτονομία. Το πολλαπλό βιβλίο θα έπρεπε να είναι εργαλείο ενδυνάμωσης, όχι πολλαπλασιασμού της σύγχυσης.

Ο κίνδυνος αποτυχίας δεν είναι απλώς μια απαισιόδοξη πρόβλεψη. Η ιστορία, με το φιάσκο της μεταρρύθμισης Αρσένη, όπου το πολλαπλό βιβλίο ακυρώθηκε υπό το βάρος των αντιδράσεων, επαναλαμβάνεται όχι ως φάρσα, αλλά ως τραγωδία για τα χρήματα των Ευρωπαίων πολιτών από το ΕΣΠΑ. Το Υπουργείο μοιάζει να έχει τη μνήμη χρυσόψαρου, αγνοώντας τα μαθήματα του παρελθόντος και θέτοντας σε κίνδυνο την αξιοπιστία του.

Και φτάνουμε στο καίριο: η υπόσχεση ότι το πολλαπλό βιβλίο θα φέρει την κριτική σκέψη και θα εξοβελίσει την αποστήθιση. Μια υπόσχεση που, στην πράξη, μοιάζει με φενάκη. Πώς μπορεί να αναπτυχθεί κριτική σκέψη όταν οι πανελλαδικές εξετάσεις επιμένουν να ζητούν αναπαραγωγή ορισμών και θεωρημάτων, ακόμη και στα μαθηματικά; Αυτές οι γνώσεις, που συχνά απομνημονεύονται βιαστικά λίγες μέρες πριν την εξέταση, χωρίς ουσιαστική κατανόηση, ξεχνιούνται γρήγορα, αφήνοντας πίσω τους μια αίσθηση κενού. Η πολιτική ηγεσία, ενώ δημαγωγεί κατά της αποστήθισης, την αναπαράγει μεθοδικά, λες και φοβάται την πραγματική σκέψη. Είναι ίσως πιο βολικό να έχουμε μαθητές-ρομπότ που αναπαράγουν, παρά πολίτες που σκέφτονται κριτικά.

Το ζητούμενο δεν είναι απλώς ένα νέο βιβλίο, αλλά ένα νέο πλαίσιο που θα εμπιστευθεί τον εκπαιδευτικό. Ένα πλαίσιο που θα τον αναβαθμίσει από "εκτελεστή" σε "σχεδιαστή" της μάθησης, ικανό να διαμορφώνει συνεκτική, ουσιαστική και οργανωμένη ύλη, και όχι απλώς πολλαπλάσια. Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης είναι μια δύσκολη διαδικασία, και ίσως γι' αυτό οι λαϊκίστικες πολιτικές την αποφεύγουν, προτιμώντας την ασφάλεια του παλιού και δοκιμασμένου, όσο αναποτελεσματικό κι αν είναι.

3) Μάκης Χατζόπουλος: καθηγητής στο Πρότυπο ΓΕΛ της Βαρβακείου Σχολής και δημιουργός του lisari.blogspot.com, καταθέτει τη δική του οπτική για το πολλαπλό βιβλίο: 

Η έννοια του πολλαπλού βιβλίου στην ελληνική εκπαίδευση δεν είναι καινούργια. Επιχειρήθηκε, όπως πολύ σωστά επεσήμανε ο Γεώργιος Κόσυβας, για πρώτη φορά στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Γεράσιμου Αρσένη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 (για την ακρίβεια 1997 - 1999), αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε στην πράξη. Παρά την πρόθεση για εκπαιδευτικό εκσυγχρονισμό, το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε πρόωρα, αφήνοντας πίσω του ένα σημαντικό δίδαγμα:

Καμία αλλαγή δεν μπορεί να σταθεί αν δεν συνοδεύεται από παιδαγωγική προετοιμασία, επιμόρφωση και θεσμική συνοχή.

Αν διαβάσουμε σωστά την ιστορία, μπορούμε να προλάβουμε κακοτοπιές και να γλιτώσουμε πολύτιμο χρόνο. Πρέπει να αποφύγουμε τις καθυστερήσεις σε μια μεταρρύθμιση που όλοι οι εμπλεκόμενοι στον χώρο της Παιδείας αναγνωρίζουν ότι είναι αναγκαία.

Το 1997–1999, αν και φοιτητής τότε, θυμάμαι ότι η μεταρρύθμιση Αρσένη προέβλεπε μια σειρά από καινοτομίες:

1. Αναλυτικά Προγράμματα βασισμένα σε στόχους και δεξιότητες,
2. Πολλαπλά σχολικά εγχειρίδια για κάθε μάθημα, εγκεκριμένα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ώστε να επιλέγονται από τον εκπαιδευτικό ή το σχολείο,
3. Αξιολόγηση με βάση συνθετικές εργασίες και κριτική σκέψη.

Ωστόσο, η μεταρρύθμιση δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως και ουσιαστικά ναυάγησε προτού ολοκληρωθεί. Οι βασικοί λόγοι ήταν:

1. Έντονη πολιτική και κοινωνική αντίδραση, κυρίως για τις αλλαγές στο σύστημα των Πανελλαδικών Εξετάσεων, που κυριάρχησαν στον δημόσιο διάλογο.
2. Έλλειψη ουσιαστικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών: Οι διδάσκοντες δεν είχαν προετοιμαστεί να διαχειριστούν την παιδαγωγική ελευθερία και τις νέες μεθοδολογικές απαιτήσεις.
3. Προβλήματα στη διανομή και επιλογή των βιβλίων, καθώς η υλικοτεχνική υποδομή και το θεσμικό πλαίσιο δεν ήταν επαρκή.
4. Ασάφεια στο εξεταστικό πλαίσιο, καθώς δεν είχε αποσαφηνιστεί πώς θα εξετάζονταν οι μαθητές με βάση διαφορετικά εγχειρίδια — πρόβλημα που, όπως φαίνεται, παραμένει επίκαιρο και σήμερα.

Το Υπουργείο τότε, όπως και τώρα, παραβλέπει τον κρίσιμο παράγοντα κάθε εκπαιδευτικής αλλαγής: τον ίδιο τον εκπαιδευτικό. Αν δεν ενισχυθεί ο ρόλος του ως σχεδιαστή της μάθησης, και όχι απλώς εκτελεστή οδηγιών, καμία μεταρρύθμιση δεν θα έχει ουσία.

Σήμερα, καθώς ετοιμαζόμαστε να περάσουμε ξανά στη φάση του πολλαπλού βιβλίου, οι προκλήσεις μοιάζουν γνώριμες:

❓ Θα διασφαλιστεί η ισονομία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις;

❓ Θα υπάρξει ουσιαστική επιμόρφωση για τους διδάσκοντες;

❓ Θα στηριχθεί η παιδαγωγική ελευθερία στην πράξη;

Αν οι απαντήσεις παραμείνουν ασαφείς, τότε κινδυνεύουμε να επαναλάβουμε την ιστορία.  Και αυτή τη φορά δεν θα μπορούμε να ισχυριστούμε πως δεν γνωρίζαμε.

Ερωτήματα που παραμένουν ανοιχτά:

1. Ποια θα είναι η διαδικασία επιλογής βιβλίου σε κάθε σχολείο;
2. Ποιος ακριβώς θα είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού;
3. Πώς θα γίνει η προμήθεια και η πρόσβαση στα βιβλία;
4. Πόσο προετοιμασμένοι είναι οι εκπαιδευτικοί για να υποδεχθούν το νέο μοντέλο;

📣 Το lisari καλεί όλους τους εκπαιδευτικούς να καταθέσουν τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τις προτάσεις τους για τη νέα εποχή του πολλαπλού βιβλίου. Η συζήτηση δεν είναι θεωρητική – είναι παιδαγωγική και πολιτική.

4) Γιώργος Μαυρίδης: διδάσκει τα τελευταία 23 χρόνια στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ανατόλια Θεσσαλονίκης, μαθηματικός με μακρά εμπειρία στη διδασκαλία και τη συγγραφή

Περί πολλαπλού σχολικού βιβλίου - και όχι μόνο 

Επειδή πιστεύω βαθιά πως η πραγματικότητα είναι ολιστική, πως τίποτε στον κόσμο δεν υπάρχει από μόνο του, αλλά όλα υπάρχουν σε σχέση με κάτι άλλο, δεν μπορώ να μιλήσω για το πολλαπλό σχολικό βιβλίο αποκόπτοντας το μέρος από το όλον. Δεν νοείται να εξετάζει κανείς ένα εργαλείο της εκπαίδευσης ξεκομμένο από τον άνθρωπο που το χρησιμοποιεί, από το περιβάλλον όπου λειτουργεί, από τις αξίες που το πλαισιώνουν.

Το ζήτημα του πολλαπλού σχολικού βιβλίου ακούγεται πολύ τελευταία. Συζητιέται σε αίθουσες, σε πάνελ, σε άρθρα. Όλοι έχουν κάτι να πουν για το εκπαιδευτικό σύστημα, τα προγράμματα σπουδών, τα βιβλία, τους πίνακες, τα τεχνολογικά μέσα. Όμως - ας το πούμε καθαρά - όλα αυτά είναι δευτερεύοντα.

Για μένα, η ουσία της εκπαίδευσης βρίσκεται στον δάσκαλο. Όλα τα υπόλοιπα είναι εργαλεία βοηθητικά μεν, αλλά όχι καθοριστικά. Ούτε το σύστημα, ούτε το βιβλίο, ούτε η αίθουσα είναι το ουσιώδες. Σε όλη την ιστορία υπήρξαν δάσκαλοι που ενέπνευσαν μαθητές μέσα σε φτώχεια, χωρίς μέσα, χωρίς «σύγχρονες προσεγγίσεις», αλλά με μεράκι, γνώση και αγάπη.

Αλήθεια, πιστεύει κανείς πως, αν ξαφνικά τα σχολεία εξοπλιστούν με ό,τι πιο σύγχρονο, αν οι καθηγητές μπορούν να επιλέγουν ανάμεσα σε εκατό διαφορετικά βιβλία και ο μισθός τους πενταπλασιαστεί, θα μάθουν τα παιδιά περισσότερα γράμματα; Ίσως να βοηθούσε. Όμως, αν δεν σταθούμε δίπλα στον δάσκαλο, τίποτα από όλα αυτά δεν αρκεί.

Ο δάσκαλος είναι η ρίζα. Αν δεν του δώσεις κύρος, εμπιστοσύνη και στήριξη, ό,τι κι αν χτίσεις γύρω του θα είναι για το θεαθήναι. Δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική πρόοδος στην εκπαίδευση όταν η Πολιτεία αντιμετωπίζει τον εκπαιδευτικό ως αναγκαίο κακό ή απλώς ως διεκπεραιωτή, έναν υπάλληλο εκτέλεσης εντολών.

Και εδώ έρχεται το ζήτημα της αξιολόγησης. Θέλω να είμαι ξεκάθαρος: είμαι υπέρ της αξιολόγησης. Όταν γίνεται με ειλικρίνεια, ουσία και σεβασμό στον παιδαγωγικό ρόλο του δασκάλου, είναι πολύτιμη. Αν την επιθυμούμε πραγματικά, μπορούμε να τη διαμορφώσουμε σωστά: με διαφάνεια, συλλογικότητα και στόχο τη βελτίωση.

Αυτό όμως που γίνεται σήμερα δεν είναι αξιολόγηση. Είναι μια προσχηματική διαδικασία, χωρίς ουσία και χωρίς πραγματικό αντίκρισμα. Μοιάζει να γίνεται κάτι, αλλά στην πραγματικότητα δεν παράγει τίποτα. Είναι μια μορφή θεσμικού αυνανισμού - η Πολιτεία αυτοϊκανοποιείται, ικανοποιεί το θεαθήναι, αλλά αφήνει άθικτο το σχολείο και τον άνθρωπο που παλεύει μέσα σ’ αυτό.

Και μέσα σ’ όλα αυτά, έρχεται και η Τράπεζα Θεμάτων, να προστεθεί σαν κερασάκι στην τούρτα. Ένα μέτρο που αφαιρεί την παιδαγωγική ελευθερία, προσβάλλει τον καθηγητή και του λέει κατάμουτρα: «Δεν σε εμπιστεύομαι. Δεν πιστεύω ότι ξέρεις τι είναι σημαντικό για τα παιδιά σου». Αυτό δεν είναι απλώς λάθος. Είναι ανήθικο.

Δεν είμαι αντίθετος στις αλλαγές. Δεν αρνούμαι την ανάγκη βελτίωσης του σχολικού βιβλίου, ούτε την τεχνολογική πρόοδο. Όμως, αν δεν κοιτάξουμε κατάματα τον δάσκαλο και δεν τον σεβαστούμε, όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς θόρυβος.

Αν θέλουμε πραγματική Παιδεία, ας ξεκινήσουμε από τον άνθρωπο που τη μεταδίδει, ας δώσουμε στον δάσκαλο ρόλο πρωταγωνιστή και όχι κομπάρσου.

Βέβαια, εστιάζοντας στο θέμα του πολλαπλού σχολικού βιβλίου, οφείλω να πω ότι σε χώρες με μικρό πληθυσμό, όπως η Ελλάδα, το μέτρο αυτό είναι στην πράξη καταδικασμένο να αυτοαναιρεθεί. Τι θα συμβεί, για παράδειγμα, αν μόλις δέκα σχολεία σε όλη τη χώρα επιλέξουν ένα συγκεκριμένο βιβλίο; Αναρωτήθηκε κανείς ποιο θα είναι τότε το κόστος για ένα μόνο από αυτά τα βιβλία;

Στις Πανελλαδικές εξετάσεις δεν νομίζω πως θα προκύψει κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Η ύλη είναι κοινή και σαφώς ορισμένη. Όμως, από τη φύση του, το σύστημα αυτό είναι καταδικασμένο να καταλήξει σε ένα ή, στην καλύτερη περίπτωση, δύο «κυρίαρχα» βιβλία. Όσα εγκριθούν μεν αλλά δεν καταφέρουν να πιάσουν κρίσιμη μάζα χρήσης, απλώς θα εξαφανιστούν. Θα επιστρέψουμε έτσι, με άλλο όνομα, στην ίδια μονοκαλλιέργεια.

Το πιο ανησυχητικό όμως δεν είναι αυτό. Είναι πως παράγεται μια τεράστια ποσότητα άχρηστης κόπωσης, σύγχυσης και σπατάλης - χωρίς πραγματική παραγωγή έργου. Σαν να κινούμαστε, αλλά να μη μετακινούμαστε. Μια φθορά χωρίς αντίκρισμα.

 5) Θανάσης Ξένος: Ένας πολυγραφότατος συγγραφέας (96 τίτλους), συμμετοχή σε ημερίδες, συνέδρια κτλ. Αν και δεν συμμετέχει στο πολλαπλό βιβλίο η θέση του είναι θετική. Ας την διαβάσουμε:

Το πολλαπλό βιβλίο έρχεται ως απάντηση στο χρόνιο αίτημα για την ανάγκη θεμελίωσης ενός πλουραλιστικού μοντέλου μάθησης και ταυτόχρονα ενός εκπαιδευτικού συστήματος, που θα στέκεται ως συνοδοιπόρος στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού σχολείου.

Η ύπαρξη επιλογών διδακτικής προσέγγισης, εμβάθυνσης και κατανόησης ενισχύουν την κριτική σκέψη εκπαιδευτικών και μαθητών, προσδίδοντας επιπλέον σημαντική βοήθεια στον εκπαιδευτικό, ώστε να προσαρμόσει τη διδασκαλία του σε ένα ζωντανό και συγκεκριμένο αποδεκτή, τους μαθητές του, ανταποκρινόμενος στις ανάγκες του.

Παράλληλα, τονώνεται ο συναγωνισμός μεταξύ των εκδοτικών οίκων για την ανάθεση ποιοτικότερων και καινοτόμων πονημάτων.

Η πρόκληση σχετικά με την εισαγωγή του πολλαπλού βιβλίου αφορά αφενός στην ουσιαστική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, αφετέρου στην επιλογή των  θεμάτων των πανελλαδικών εξετάσεων, ώστε αυτά να συμπεριλαμβάνονται σε όλα τα διαθέσιμα εγχειρίδια ή σε κανένα από αυτά.

Τελικά, το πολλαπλό βιβλίο εισέρχεται ως ένα κραταιό αναβαθμιστικό εκπαιδευτικό εργαλείο, αρκεί να διασφαλιστεί έλεγχος, διαφάνεια και ποιοτική εκπαιδευτική επιμόρφωση. Είναι αναγκαίο να πεισθούν εκπαιδευτικοί και μαθητές ότι οι καινοτομίες που εισάγονται μένουν πιστές σε ένα κοινό εκπαιδευτικό όραμα, σεβόμενες τον αγώνα και την αξία της προσωπικότητας κάθε εκπαιδευτικού και κάθε μαθητή ξεχωριστά.

MEGA επιτυχία των Ελλήνων μαθητών στη διεθνή 66η Μαθηματική Ολυμπιάδα (ΙΜΟ, 10-20/7/2025 Αυστραλία) και η τεχνητή νοημοσύνη!

Άρθρο 1ο

Πηγή: hms.gr 

Για να δείτε τα θέματα στα Ελληνικά πατήστε εδώ!

Η 66η Διεθνής Μαθηματική Ολυμπιάδα διοργανώθηκε στο Sunshine Coast στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας από 10 έως 20 Ιουλίου 2025 με συμμετοχή 110 χωρών και 630 διαγωνιζόμενων. Η Ελληνική ομάδα συνεχίζοντας την παράδοση των επιτυχιών των Ελλήνων μαθητών και μαθητριών στις Διεθνείς Μαθηματικές Ολυμπιάδες είχε εξαιρετική παρουσία και οι μαθητές μας κατέκτησαν 

2 αργυρά και 3 χάλκινα μετάλλια καθώς και μία εύφημη μνεία 

ως εξής:

1. Τσουρέκας Κυριάκος (Αργυρό Μετάλλιο) (Σχολή Μωραΐτη)
2. Μπερκουτάκης Νεκτάριος – Ραφαήλ (Αργυρό Μετάλλιο) (3 ΓΕΛ Πύργου)
3. Ηλιάδης Σωκράτης (Χάλκινο Μετάλλιο) (Πρότυπο Λύκειο Αναβρύτων)
4. Καβαλλάρης Ανδρέας (Χάλκινο Μετάλλιο) (Εράσμειος Ελληνογερμανική Σχολή)
5. Καραγεωργίου Λάζαρος (Χάλκινο Μετάλλιο) (Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη)
6. Τζαβούλης Σωτήριος (Εύφημη μνεία) (Homo Educandus)

Αρχηγός της Ελληνικής αποστολής ήταν ο Επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης Σιλουανός Μπραζιτίκος και υπαρχηγός ο διδάκτωρ μαθηματικός Αχιλλέας Συνεφακόπουλος.

Η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία συγχαίρει όλους τους μαθητές για την σπουδαία επιτυχία τους, η οποία αποτελεί και ανταμοιβή για τις προσπάθειες που καταβάλουν εδώ και αρκετά χρόνια για να φθάσουν σε τόσο υψηλό επίπεδο. 

Στατιστικά

α) Συμμετείχαν 630 μαθητές/τριες (μόνο οι 69 μαθήτριες)

β) Από 110 χώρες

γ) Τις πρώτες θέσεις τις κατέλαβαν οι εξής χώρες: 

      1) Κίνα

      2) Ηνωμένες Πολιτείες

      3) Δημοκρατία της Κορέας

      4) Πολωνία και Ιαπωνία

      6) Ισραήλ

      7) Ινδία 

      8) Σιγκαπούρη

      9) Βιετνάμ

δ) Επίσημο site διαγωνισμού https://imo2025.au/

ε) Όλα τα προβλήματα του διαγωνισμού ΙΜΟ από το 1959 έως σήμερα! 

στ) Βραβεία

• Μέγιστοι δυνατοί βαθμοί ανά διαγωνιζόμενο: 7+7+7+7+7+7+7= 42 (έξι προβλήματα 7 βαθμοί έκαστος)
• Χρυσά μετάλλια: 67 (βαθμολογία ≥ 35 βαθμοί).
• Ασημένια μετάλλια: 103 (βαθμολογία ≥ 28 βαθμοί).
• Χάλκινα μετάλλια: 145 (βαθμολογία ≥ 19 βαθμοί).
• Εύφημες μνείες: 132.

Άρθρο 2ο

Πηγή: https://arstechnica.com

Το DeepMind ακολούθησε τους κανόνες του IMO για να κερδίσει χρυσό, σε αντίθεση με το OpenAI.

Οι μαθητές που συμμετέχουν στην 66η Διεθνή Ολυμπιάδα Μαθηματικών (IMO) αντιπροσωπεύουν μερικά από τα πιο ταλαντούχα νεαρά υπολογιστικά μυαλά στον κόσμο. Φέτος, αντιμετώπισαν μια πρόσφατα ενισχυμένη σειρά ισχυρών μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένου του Gemini Deep Think της Google. Η εταιρεία λέει ότι υπέβαλε το μοντέλο της σε δοκιμή χρησιμοποιώντας τους ίδιους κανόνες με τους ανθρώπους συμμετέχοντες και βελτίωσε την ήδη ισχυρή απόδοσή του από πέρυσι.

Η Google λέει ότι η ειδικά ρυθμισμένη μαθηματική τεχνητή νοημοσύνη της απάντησε σωστά σε πέντε από τις έξι ερωτήσεις, κάτι που είναι αρκετά καλό για να λάβει το χρυσό μετάλλιο. Και σε αντίθεση με το OpenAI , η Google έπαιξε σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζει ο IMO.

Η ομάδα Google DeepMind συμμετείχε στον περσινό διαγωνισμό IMO χρησιμοποιώντας μια τεχνητή νοημοσύνη που αποτελούνταν από τα μοντέλα AlphaProof και AlphaGeometry 2. Αυτή η ρύθμιση κατάφερε να απαντήσει σωστά σε τέσσερις από τις έξι ερωτήσεις, κερδίζοντας το ασημένιο μετάλλιο — μόνο οι μισοί από τους ανθρώπους που συμμετείχαν κερδίζουν κάποιο μετάλλιο.

Το 2025, η Google DeepMind ήταν μεταξύ μιας ομάδας εταιρειών που συνεργάστηκαν με τον ΙΜΟ για την επίσημη αξιολόγηση και πιστοποίηση των μοντέλων τους από τους συντονιστές. Η Google παρουσιάστηκε προετοιμασμένη με ένα νέο μοντέλο για την περίσταση. Το Gemini Deep Think ανακοινώθηκε νωρίτερα φέτος ως μια πιο αναλυτική προσέγγιση στα μοντέλα προσομοίωσης συλλογισμού. Αντί να ακολουθεί μια γραμμική γραμμή «σκέψης», η Deep Think εκτελεί πολλαπλές διαδικασίες συλλογισμού παράλληλα, ενσωματώνοντας και συγκρίνοντας τα αποτελέσματα πριν δώσει μια τελική απάντηση.

Σύμφωνα με τον Thang Luong, ανώτερο επιστήμονα του DeepMind και επικεφαλής της ομάδας IMO, αυτή είναι μια παραδειγματική αλλαγή σε σχέση με την περσινή προσπάθεια . Το 2024, ένας ειδικός έπρεπε να μεταφράσει τις ερωτήσεις φυσικής γλώσσας σε «γλώσσα που αφορά συγκεκριμένο τομέα». Στο τέλος της διαδικασίας, ο εν λόγω ειδικός θα έπρεπε να ερμηνεύσει το αποτέλεσμα. Το Deep Think, ωστόσο, είναι φυσική γλώσσα, από άκρο σε άκρο, και δεν σχεδιάστηκε ειδικά για να κάνει μαθηματικά.

Στο παρελθόν, η βελτίωση των LLM στα μαθηματικά περιλάμβανε ενισχυτική μάθηση με τελικές απαντήσεις. Ο Luong εξήγησε στο Ars ότι τα μοντέλα που εκπαιδεύονται με αυτόν τον τρόπο μπορούν να φτάσουν στη σωστή απάντηση, αλλά έχουν «ελλιπή συλλογιστική» και μέρος της βαθμολόγησης IMO βασίζεται στην παρουσίαση της εργασίας σας. Για να προετοιμάσει το Deep Think για το IMO, η Google χρησιμοποίησε νέες τεχνικές ενισχυτικής μάθησης με λύσεις «μακράς απάντησης» υψηλότερης ποιότητας σε μαθηματικά προβλήματα, δίνοντας στο μοντέλο καλύτερη βάση για το πώς να χειρίζεται κάθε βήμα στο δρόμο για μια απάντηση. «Με αυτό το είδος εκπαίδευσης, μπορείτε πραγματικά να αποκτήσετε ισχυρή, μακροσκελή συλλογιστική», δήλωσε ο Luong.

Όπως θα περίμενε κανείς, το Deep Think χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να δημιουργήσει ένα αποτέλεσμα σε σύγκριση με τις απλούστερες εκδόσεις στις οποίες μπορείτε να έχετε πρόσβαση στην εφαρμογή Gemini. Ωστόσο, η Τεχνητή Νοημοσύνη ακολούθησε τους ίδιους κανόνες με τους συμμετέχοντες από σάρκα και οστά, κάτι που ήταν δυνατό μόνο λόγω της ικανότητάς της να προσλαμβάνει τα προβλήματα ως φυσική γλώσσα. Στο Gemini δόθηκαν οι περιγραφές των προβλημάτων και έδωσε τις απαντήσεις του εντός του χρονικού ορίου των 4,5 ωρών του διαγωνισμού.

Εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης όπως η DeepMind έχουν δείξει ενδιαφέρον για τον διαγωνισμό IMO τα τελευταία χρόνια, επειδή παρουσιάζει μια μοναδική πρόκληση. Ενώ ο διαγωνισμός απευθύνεται σε μαθηματικούς προ-πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, οι ερωτήσεις απαιτούν κριτική σκέψη και κατανόηση πολλαπλών μαθηματικών κλάδων, όπως η άλγεβρα, η συνδυαστική, η γεωμετρία και η θεωρία αριθμών. Μόνο τα πιο προηγμένα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης έχουν κάποια ελπίδα να απαντήσουν με ακρίβεια σε αυτά τα πολυεπίπεδα προβλήματα.

Η ομάδα DeepMind έχει επισημάνει ορισμένες ενδιαφέρουσες πτυχές της απόδοσης του Deep Think, οι οποίες, όπως λένε, προέρχονται από την προηγμένη εκπαίδευσή του. Στο τρίτο πρόβλημα (παρακάτω), για παράδειγμα, πολλοί ανθρώπινοι διαγωνιζόμενοι εφάρμοσαν μια έννοια μεταπτυχιακού επιπέδου που ονομάζεται Θεώρημα του Dirichlet, χρησιμοποιώντας μαθηματικά εκτός του προβλεπόμενου πεδίου εφαρμογής του διαγωνισμού. Ωστόσο, το Deep Think αναγνώρισε ότι ήταν δυνατό να λυθεί το πρόβλημα με απλούστερα μαθηματικά. «Το μοντέλο μας έκανε στην πραγματικότητα μια λαμπρή παρατήρηση και χρησιμοποίησε μόνο στοιχειώδη θεωρία αριθμών για να δημιουργήσει μια αυτοτελή απόδειξη του δεδομένου προβλήματος», δήλωσε ο ερευνητής του DeepMind και καθηγητής του Πανεπιστημίου Brown, Junehyuk Jung (κέρδισε χρυσό μετάλλιο του ΙΜΟ ως φοιτητής το 2003).

Όσο για το ένα ερώτημα που έκανε λάθος το Deep Think, η ομάδα λέει ότι ήταν αντικειμενικά το πιο δύσκολο του διαγωνισμού. Η ερώτηση αφορούσε τον ελάχιστο αριθμό ορθογωνίων που χρειάζονταν για να καλυφθεί ένας δεδομένος χώρος. Ο Γιουνγκ εξηγεί ότι το Deep Think ξεκίνησε από μια λανθασμένη υπόθεση, πιστεύοντας ότι η απάντηση θα ήταν μεγαλύτερη ή ίση του 10, οπότε χάθηκε από την αρχή. «Δεν υπάρχει περίπτωση να το λύσει γιατί αυτό δεν ισχύει εξαρχής», είπε ο Γιουνγκ.

Έτσι, το Deep Think έχασε βαθμούς σε αυτό το πρόβλημα, αλλά ο Jung σημειώνει ότι μόνο πέντε μαθητές κατάφεραν να το λύσουν σωστά. Παρόλα αυτά, η Google συγκέντρωσε 35 βαθμούς για να κερδίσει ένα χρυσό μετάλλιο. Μόνο περίπου το 8% των ανθρώπων που συμμετείχαν μπορούν να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο.

Η Google τονίζει ότι το Deep Think υποβλήθηκε στην ίδια αξιολόγηση με τους φοιτητές. Το OpenAI έχει επίσης ανακοινώσει αποτελέσματα από τον IMO, αλλά δεν συνεργάστηκε με τον οργανισμό για να τηρήσει την καθιερωμένη διαδικασία. Αντ' αυτού, όρισε μια ομάδα πρώην συμμετεχόντων στον IMO για να βαθμολογήσει τις απαντήσεις του και απένειμε στον εαυτό του ένα χρυσό μετάλλιο.

«Επιβεβαιώσαμε με τον οργανισμό του ΙΜΟ ότι λύσαμε πέντε προβλήματα τέλεια», είπε ο Luong. «Νομίζω ότι όποιος δεν πέρασε από αυτή τη διαδικασία, δεν ξέρουμε, μπορεί να έχασε έναν βαθμό και να πήρε το ασημένιο μετάλλιο».

Η Google αναφέρει ότι η έκδοση του Deep Think που έχει ρυθμιστεί για το IMO παραμένει. Αυτή τη στιγμή διατίθεται σε μια ομάδα έμπιστων δοκιμαστών που περιλαμβάνει μαθηματικούς. Τελικά, αυτό το μοντέλο θα παρέχεται στους συνδρομητές του Google AI Ultra, οι οποίοι πληρώνουν 250 δολάρια το μήνα για πρόσβαση στα μεγαλύτερα και πιο ακριβά μοντέλα της Google. Η DeepMind σχεδιάζει να συνεχίσει να επαναλαμβάνει αυτό το μοντέλο και θα επιστρέψει του χρόνου αναζητώντας μια τέλεια βαθμολογία.

Η ομάδα DeepMind IMO στη φετινή εκδήλωση στην Αυστραλία. 

Πίστωση: Google DeepMind

Τεύχος 2ο "Ο εφ0ριάκιας" : «Η υπογεννητικότητα χτυπά πρώτα το σχολείο»

Η υπογεννητικότητα χτυπά και την εκπαίδευση

του Εφ0ριάκια

Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα αρχίζει να γίνεται ορατή και στον χώρο της εκπαίδευσης. Το παράδειγμα; Πρόσφατο και άκρως αποκαρδιωτικό.

Οι απόφοιτοι μαθητές της Γ’ Λυκείου για το σχολικό έτος 2024–2025 ήταν περίπου 103.000 (πειστήριο 1ο), ενώ οι εγγραφές για τους μαθητές της Α’ Δημοτικού για το σχολικό έτος 2025–2026 ανέρχονται σε περίπου 71.000 (πειστήριο 2ο)!!

Αν συνυπολογίσουμε και τις διαχρονικές «απώλειες» –μαθητές που δεν συνεχίζουν στο Λύκειο, οικογένειες που μεταναστεύουν, ατυχήματα, θάνατοι κ.λπ.– τότε ο αριθμός των υποψηφίων που τελικά θα καταλήξουν στη Γ’ Λυκείου σε δώδεκα χρόνια από σήμερα (σχολικό έτος 2037–2038) θα είναι ακόμη μικρότερος.

Το αποτέλεσμα αυτής της δημογραφικής βόμβας;

Συρρίκνωση τάξεων και σχολικών μονάδων, μείωση του αριθμού εκπαιδευτικών, επισφάλεια στις θέσεις εργασίας, αύξηση των συνταξιοδοτήσεων και λιγότεροι εργαζόμενοι να στηρίζουν ένα ολοένα γηράσκον πληθυσμό. Το ισοζύγιο αυτό απειλεί να γείρει επικίνδυνα και να θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά και τη μακροχρόνια βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας.

Αν οι εκάστοτε κυβερνήσεις δεν λάβουν άμεσα και ουσιαστικά μέτρα ενίσχυσης της γεννητικότητας, οι συνέπειες θα είναι οδυνηρές και πολυεπίπεδες – κοινωνικές, οικονομικές, και εθνικές.

Μειώνεται ο μαθητικός πληθυσμός. Άρα μειώνεται και ο πληθυσμός της χώρας;

Διαβάζω στο διαδίκτυο (σε άρθρα και δημοσκοπήσεις) ότι «ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2050 θα είναι 7,5 εκατομμύρια». Σοκαριστικό νούμερο. Όμως... ισχύει;

Η απάντηση είναι όχι, τουλάχιστον όχι από επίσημα χείλη. Αυτή η πρόβλεψη δεν βασίζεται σε στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, αλλά μάλλον σε πιο απαισιόδοξα σενάρια ή αυθαίρετες ερμηνείες άλλων φορέων. Η ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τις προβολές της περιόδου 2007–2050, εκτιμά ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2050 θα διαμορφωθεί σε περίπου 11.500.000 κατοίκους (Πειστήριο 3ο), βάσει της βάσης CEIC.

Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι άλλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν πιο απαισιόδοξες προβλέψεις:

Πειστήρια

1ο Πειστήριο – Απόφοιτοι Γ’ Λυκείου (2024–25):

Οι απόφοιτοι μαθητές από Γενικά Λύκεια (ΓΕΛ) και Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) ανήλθαν συνολικά σε 103.257.

Πηγή: govnews.gr

2ο Πειστήριο – Εγγραφές Α’ Δημοτικού (2025–26):

Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση της Υπουργού Παιδείας Σοφίας Ζαχαράκη, οι εγγραφές στην Α’ Δημοτικού ανήλθαν σε 71.181 μαθητές.

Πηγή: alfavita.gr

Επιπλέον, σύμφωνα με το esos.gr, για την ίδια χρονιά καταγράφηκαν 65.803 εγγραφές στο Νηπιαγωγείο.

3ο Πειστήριο – Προβολές Πληθυσμού για το 2050:

Η ΕΛΣΤΑΤ εκτιμά ότι ο πληθυσμός θα είναι 11.499.614 κάτοικοι.

Πηγή: statistics.gr

Τεύχος 1ο: Όταν οι σπουδαίοι κουράζονται – Καιρός για αλλαγή;

📰 Ο Εφ0ριάκιας

Γιατί κάποιος πρέπει να κρατάει λογαριασμό στην Παιδεία

Τεύχος 1ο 

________________________________________

📌 Όταν οι σπουδαίοι κουράζονται – Καιρός για αλλαγή;

Υπάρχουν άνθρωποι που άφησαν το στίγμα τους στην εκπαίδευση όχι με φωνές, αλλά με αξιοπρέπεια, συνέπεια και βαθιά γνώση του αντικειμένου τους. Ένας απ’ αυτούς είναι και ο Γιώργος Δάσιος, πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων (Ε.Ο.Ε.), ο οποίος για χρόνια κράτησε τα ηνία των Πανελλαδικών Εξετάσεων με ψυχραιμία και υψηλό αίσθημα ευθύνης.

Πίσω από τα φώτα της δημοσιότητας, ο Δάσιος υπήρξε – και για πολλούς εξακολουθεί να είναι – η «σιωπηλή ασφάλεια» του συστήματος. Εκείνος που θα εντοπίσει το λάθος σε μια εκφώνηση Βιολογίας πριν προλάβει να εκτεθεί το Υπουργείο Παιδείας. Εκείνος που θα δει την αστοχία στα Μαθηματικά με την ίδια φυσικότητα που κάποιος άλλος θα έφτιαχνε έναν καφέ.

Όσοι συνεργάστηκαν μαζί του μιλούν για ήθος, ευγένεια, εμπειρία. Κι αυτή είναι η πιο σπάνια μορφή αναγνώρισης: η βουβή, ουσιαστική.

Όμως τα τελευταία χρόνια, φαίνεται πως ο άνθρωπος πίσω από τις εξετάσεις δείχνει σημάδια κόπωσης. Δεν πρόκειται για σφάλματα ή παραλείψεις που εκθέτουν – ακόμη και κουρασμένος, ο Γιώργος Δάσιος στέκεται όρθιος.

Αλλά το ερώτημα δεν είναι αν μπορεί ακόμα. Το ερώτημα είναι αν πρέπει.

Η ελληνική Παιδεία δεν μπορεί να στηρίζεται για δεκαετίες στα ίδια πρόσωπα, όσο άξια κι αν είναι. Όταν οι κυβερνήσεις διατηρούν σταθερά τα ίδια κέντρα εξουσίας και λήψης αποφάσεων, οι δομές παύουν να ανανεώνονται. Οι ιδέες παλιώνουν. Η αμφισβήτηση παγώνει.

Μήπως, λοιπόν, ήρθε η ώρα να δούμε νέα πρόσωπα; Όχι ως απόρριψη όσων προσέφεραν, αλλά ως φυσική συνέχεια. Όπως ο μεγάλος αθλητής που αποχωρεί τη στιγμή που το κοινό τον αποθεώνει – κι όχι όταν του το ζητούν.

Η κληρονομιά τότε μένει ακέραιη. Η μετάβαση γίνεται με σεβασμό.

Ο Εφοριάκιας δεν κρατάει λογαριασμό μόνο για να εντοπίζει τα λάθη. Τον κρατάει και για να θυμάται τις προσφορές. Αλλά και για να ρωτά, ψύχραιμα και καθαρά:

Πότε είναι η ώρα να πούμε "ευχαριστούμε" και να προχωρήσουμε;

– Ο Εφ0ριάκιας

Νέα στήλη στο lisari.blogspot.com: Εκτός ύλης, υπογράφει «ο εφ0ριάκιας»

📰 O Εφ0ριάκιας

Γιατί κάποιος πρέπει να κρατάει τον λογαριασμό στην Παιδεία

Τεύχος 0

Εισαγωγικό Σημείωμα

Στην Παιδεία όλοι έχουν άποψη, αλλά κανείς δεν κάνει απογραφή. Ό,τι λείπει φταίνε «οι άλλοι». Ό,τι πάει στραβά, το μεταβιβάζουμε στις προηγούμενες ηγεσίες. Και στο μεταξύ, αλλάζουν οι Υπουργοί, διευθυντές, προϊστάμενοι αλλά όχι οι καταστάσεις. Άλλοι ρίχνουν το φταίξιμο στους εκπαιδευτικούς, στα παιδιά, στους γονείς, στα κόμματα, στους εξωγήινους. Πολλοί μιλούν — λίγοι κρατούν σημειώσεις.

Εδώ μπαίνει ο Εφ0ριάκιας (αντί για όμικρον, μηδέν)! 

Όχι, δεν είμαι εφοριακός. Δεν ήρθα να σας κόψω απόδειξη. Δεν ελέγχω βιβλία λογιστικά, αλλά βιβλία σχολικά. Δεν ζητάω Φ.Π.Α., αλλά αναμένω έργο, αποτέλεσμα, παιδαγωγική επάρκεια και αξιοπρέπεια. 

Η στήλη αυτή θα κρατά λογαριασμό σε ό,τι συμβαίνει — ή δεν συμβαίνει — στην ελληνική εκπαίδευση. Από τα κενά στα σχολεία μέχρι τα κενά που προκύπτουν στις μεταρρυθμίσεις. Από τους αόρατες ήρωες της κιμωλίας, μέχρι τις τρανταχτές σιωπές των αρμοδίων.

Είμαι ανώνυμος. Όχι γιατί φοβάμαι — αλλά γιατί έτσι μπορώ να είμαι ο καθένας σας. Εκπαιδευτικός, μαθητής, γονιός, παρατηρητής. Κρατώ το μολύβι μου ακονισμένο και τη γλώσσα καθαρή.

Γιατί κάποιος πρέπει να κρατάει τον λογαριασμό στην Παιδεία.

Ο Εφ0ριάκιας

Σημείωση: Αν διαπιστώσετε να υπάρχει ή να συμβαίνει κάτι παράδοξο στην Παιδεία, στην εκπαίδευση και θέλετε να την περάσει μέσα από την πένα του o "Εφοριάκιας" στείλε το κείμενό σας στο lisari.blogspot@gmail.com. με τίτλο "Ανάρτηση προς τον Εφοριάκια".